Porywacze z Mińska czują się bezkarni. Przeciwnik reżimu boi się o życie

Metody z Bliskiego Wschodu w Europie? Bezpiecznie nie jest nawet kilka tysięcy metrów nad Białorusią. Łukaszenka wprowadza kontrrewolucję na nowy poziom, sięgając po metody terrorystyczne. Do lądowania w Mińsku zmuszony został pasażerski samolot Ryanair ze znanym opozycjonistą na pokładzie.

Dzisiejsze porwanie Ramana Pratasiewicza wywołało szok. Znany dziennikarz i aktywista, współtwórca kanału NEXTA został zabrany przez służby specjalne z pokładu samolotu zmuszonego do lądowania w Mińsku.

Dokładna analiza tego wydarzenia będzie miała kolosalne znaczenia dla polityki wobec Białorusi. Już dziś wiadomo, że może i powinna spowodować drastyczną zmianę działań wobec Alaksandra Łukaszenki. Podjęta przez niego operacja specjalna uderzyła bowiem w poczucie bezpieczeństwa nie tylko białoruskiej, opozycyjnej diaspory na Litwie i w Polsce, ale i nas wszystkich.

Porwano samolot europejskich linii Ryanair, lecący z jednego unijnego państwa do drugiego. Z jego pokładu pochwycony był człowiek znajdujący się pod opieką państwa europejskiego, Litwy. To uderzenie w prestiż litewskich służb specjalnych (VSD), ale i znak, że Łukaszenka nie zawaha się przed podjęciem działań ofensywnych, o terrorystycznym charakterze. Również wtedy, gdy trzeba pogwałcić wszelkie cywilizowane normy.

Operacja specjalna

Porwanie Pratasiewicza nie było żadnym przypadkowym zdarzeniem, a zaplanowaną drobiazgowo operacją specjalną. W taką operację zaangażowany musiał być cały sztab ludzi. Dowództwo wywiadu, bądź komórki operacji specjalnych w KGB w Mińsku, ale i siły powietrzne, a więc zapewne i wywiad wojskowy (w akcji brał udział myśliwiec Mig-29 z bazy w Baranowiczach).

W operacji pewnie brali udział agenci KGB działający wokół opozycji. A także pracownicy ambasady białoruskiej w Wilnie. Fakt, że ich aktywność umknęła oku litewskiego kontrwywiadu świadczy, że KGB zainwestowało w operację naprawdę duże siły i środki, oraz czas.

Białoruś nie posiada ambasady w Atenach (tę rolę pełni placówka w Sofii), a jedynie konsulat honorowy w Salonikach. Zatem bardziej prawdopodobne jest, że operację śledzenia Pratasewicza w Grecji podjęli albo ludzie wysłani za nim z Litwy, ludzie z Białorusi, lub ewentualnie lokalnie działający w Grecji agenci zarządu wywiadu białoruskiego KGB. W ostateczności przysługę mogli oddać Łukaszence i Rosjanie, którzy na pewno mają rozbudowaną siatkę w Grecji.

Zamiary Pratasiewicza były śledzone jeszcze zanim udał się do Grecji. Zarząd wywiadu KGB musiał mieć wiedzę na temat lotu, i bardzo precyzyjnie skoordynowana była akcja wywołanej na pokładzie awantury, która musiała zmusić załogę Ryanair do lądowania awaryjnego. Taka jest jedna – z niepotwierdzonych na razie – wersji wydarzeń na pokładzie. Warto więc prześledzić podobne przypadki na pokładach samolotów lecących nad Białorusią – jest wielce prawdopodobne, że białoruskie służby testowały zachowanie załóg zachodnich przewoźników.

Ostatni znany i głośny incydent oraz akt piractwa lotniczego miał miejsce 24 stycznia 2020r. Wtedy znad Polski do Grodna zawrócony został lecący z Mińska do Monachium samolot białoruskiego przewoźnika Belavia. Wtedy (pisał o tym właśnie NEXTA) zatrzymani zostali byli deputowani do Rady Republiki (wyższej izby parlamentu) Michaił Krysztapowicz oraz Piotr Rudnik. Krysztapowicz był dyrektorem cukrowni w Horodzieju (biał. Haradzieja) sponsorującej znany w kraju klub piłkarski. Rudnik – był dyrektorem generalnym zakładów chemicznych Mahilouchimwałakno z Mohylewa.

Już wtedy zachodnim służbom powinna się zapalić lampka alarmowa. Wcześniej akty quasi-terrorystyczne podejmowane były choćby wobec porwanego w Moskwie Alaksandra Fiaduty i Juryja Ziankowicza. To było jednak na terytorium przyjaznej dla Łukaszenki i wspierającej go Rosji.

Sam Łukaszenka nie raz odgrażał się, że jego ręce dosięgną opozycjonistów i podżegaczy wszędzie, że się zemści m.in. na autorach NEXTA. Zemstę postawił sobie za punkt honoru. Ale w tej operacji chodziło i o coś innego.

Jak Bliski Wschód?

Wydawałoby się, że akurat teraz Łukaszence nie powinno zależeć na eskalacji. W Brukseli ważą się przecież losy czwartego pakietu sankcji. On wybrał jednak inną drogę. Idzie na konfrontację. Najpierw zatrzymanie, a niedawno brutalne naciski i gnębienie za pomocą pogarszania warunków w areszcie dla piątki polskich działaczy. Teraz zatrzymanie Pratasiewicza.

Łukaszenka obrał inną drogę. Dobrze wie, że sankcje i tak będą. Chce je jednak ośmieszyć. Pokazać, że wobec tego, co wyczynia, będą dramatycznie łagodne i nieadekwatne. Dlatego powinny być ostre. Czwarty pakiet sankcji nie może być dopiskiem kilku, czy kilkunastu osób do listy personae non gratae. Powinien być kompleksowym uderzeniem w interesy ekonomiczne państwa białoruskiego i jego cywilizacyjną obecność w Europie.

Mówiąc wprost, musi się sprowadzić do odcięcia Białorusi od świata. Łukaszenka wykorzystał fakt, że mimo ostracyzmu, dotychczasowych sankcji itd., jego ludzie ze służb mogą w miarę normalnie działać w przestrzeni europejskiej. Poczucie bezpieczeństwa to niewątpliwie jeden z tych przywilejów przebywania na terytorium państw demokratycznych, z którego korzystają do woli funkcjonariusze reżimu. Mają je nawet większe, niż cieszą się nim u siebie. I ten przywilej powinni utracić.

Kolejną rzeczą powinno być zwiększenie ochrony dla tych Białorusinów, którym udzielono gościny w państwach UE, głównie Litwie i Polsce. Służby kontrwywiadowcze powinny objąć dokładną kontrolą newralgiczne osoby i np. sprawdzać listy pasażerów samolotów, którymi podróżują pod kątem obecności białoruskich agentów. Takie działania np. na Bliskim Wschodzie są już czymś dość normalnym – warto przyjrzeć się jak izraelskie służby obejmują ochroną nie tylko polityków i vipów, ale i zwykłych obywateli podróżujących choćby nad terytorium Iranu.

Jeśli do dziś w Europie pokutowała myśl, że z Łukaszenką da się rozmawiać, nawet za pomocą sankcji i gróźb (to ciągle forma dialogu, podejmowana w oczekiwaniu na reakcję i np. ustępstwa pod presją sankcji), to powinna się już rozwiać. Należy myśleć o zabezpieczeniu się przed zagrożeniem ze strony leżącego u granic państwa stosującego zbójeckie metody. Oraz o wyznaczeniu mu nieprzekraczalnych granic.