Szczyt w Genewie - spór o świat

Wielka dyplomacja w Genewie to był teatr, w którym Putin odegrał rolę przywódcy mocarstwa. Na swoim podwórku znowu powrócił jednak do reżyserowania spektaklu sterowanej demokracji. Nakreślił własne antyzachodnie „czerwone linie”.

Na spotkaniu w Genewie Joe Biden i Władimir Putin wyartykułowali sobie nawzajem katalog „czerwonych linii”, których przekroczenie będzie nieakceptowalne, oraz listę kluczowych tematów do rozmów w przyszłości. Widać było, że oczekiwania i interesy Bidena i Putina są sprzeczne.

Putin zresztą już po powrocie do Moskwy zabrał się gorliwie do pracy i demonstrowania, że to, co mówił na konferencji po szczycie, nie było rzucane na wiatr. Następnego dnia po powrocie ogłosił termin wyborów do Dumy Państwowej. Odbędą się 19 września. W piątek, dwa dni po Genewie rosyjskie władze pokazały, co sądzą na temat apeli Bidena, wstrzymując rejestrację opozycyjnej partii PARNAS Michaiła Kasjanowa. Oznacza to eliminację z wyborów jakiejkolwiek opozycji, poza tą kontrolowaną przez Kreml.

W ten sposób Putin domyka system. O czym zresztą mówił w czasie konferencji po szczycie, stwierdzając, że USA uznały Rosję za wroga i wszelkie organizacje i partie „pozasystemowe” działają na rzecz interesów amerykańskich i przeciw Rosji. Nie ma powodów sądzić, że Putin był nieszczery w tym stwierdzeniu. On, i cała rosyjska elita władzy, rzeczywiście tak myślą. Otwarte pozostaje pytanie, czy również w pozostałych obszarach Putin zdecyduje się na działanie.

Czerwona linia dla Ukrainy

Tego, że Biden zaakcentuje kwestię praw człowieka, wspomni o Aleksieju Nawalnym, oraz upomni się o opozycję, można było być pewnym. Podobnie, jak tego, że Putin odparuje na zarzuty swoją klasyczną mantrą: u was, w Ameryce prześladujecie jeszcze bardziej. Jasne było, że Putin doda, że rosyjska opozycja to tak naprawdę amerykańska agentura, więc nie ma o czym mówić.

Ukraińskie media analizowały tymczasem wszystko każde słowo o Ukrainie. Trzeba przyznać, że nie było tego wiele. Przynajmniej sądząc po wypowiedziach na konferencjach prasowych. Putin w zasadzie potwierdził znane od dawna stanowisko, że dopuszcza tylko format porozumień mińskich, a drogą do uregulowania kwestii Donbasu jest ukraińska reforma konstytucyjna otwierająca prorosyjskim separatystom drogę do wpływania na wewnętrzną i zagraniczną politykę Ukrainy. Co z kolei jest niedopuszczalne dla Kijowa.

To co obserwujemy i to w rzeczywistości jest naszą „czerwoną linią” to perspektywy wstąpienia Ukrainy do NATO, co oczywiście wywołuje nasz niepokój – powiedział rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow.

W ten sposób już po szczycie Kreml doprecyzował czego oczekuje na Ukrainie: zablokowania perspektywy członkostwa w Pakcie Północnoatlantyckim. Dla Putina to jedna z najbardziej kluczowych kwestii. I mimo, że tak jest, Putin na konferencji po szczycie tę sprawę potraktował zdawkowo. Prawdopodobnie dlatego, że w sprawie Ukrainy Moskwa zamierza działać metodą faktów dokonanych i po prostu zwiększać presję na kijowskie władze.

Nowe tematy

Nie bez powodu Putin dłużej rozwodził się nad kwestią Arktyki. Pod koniec maja Rosja objęła przewodnictwo w Radzie Arktycznej, a rywalizacja z USA (ale i z Chinami) w regionie bieguna północnego stała się w czasie kadencji Donalda Trumpa jednym z kluczowych obszarów.
Podobne działania podejmują zresztą również Amerykanie. Np. wysyłając bombowce strategiczne B1 do Norwegii. Jednak administracja Bidena traktuje obszar Arktyki, jako taki, gdzie można próbować uniknąć otwartej konfrontacji, a przynajmniej szukać tematów w których z Rosją da się rozmawiać.

Jednym z nich jest z pewnością sprawa ekologii – problem ocieplenia klimatu i zmian w rejonie arktycznym, które w pierwszym rzędzie dotkną północne i syberyjskie obszary Rosji. Specjalny wysłannik Bidena ds. klimatycznych, John Kerry już rozpoczął rozmowy z Rosjanami o potencjalne współpracy w kwestii ochrony środowiska Arktyki.

Inny, zapewne podnoszony już mniej oficjalnie, to rosnące zainteresowanie Chin północą globu i np. rozpoczęty z rozmachem program budowy chińskich lodołamaczy i ekspedycji naukowych na północ. Pekin jest zainteresowany zarówno tzw. północnym szlakiem morskim, który z powodu topnienia lodów może stać się drożny i być alternatywną drogą dla transportu morskiego z Azji do Europy i Ameryki oraz zasobami naturalnymi Arktyki. To zaś jest postrzegane jako zagrożenie monopolu Rosji i USA i obszar, w którym oba mocarstwa mogą szukać współpracy.

Kwestia rywalizacji w Arktyce może jednak stać się funkcją w szerszej konfrontacji Rosji z USA. Przecież już nie retoryka, ale wprost konfrontacyjne działania wchodzą na coraz to nowe obszary. Jak np. poruszaną i szeroko omawianą w Genewie kwestię cyberbezpieczeństwa.


Putin w czasie spotkania z dziennikarzami próbował w swoim stylu odwracać „kota ogonem” i twierdzić, że Rosja nie stoi za hackerskimi atakami na infrastrukturę amerykańską. Ale niewątpliwie usłyszał od Bidena, że w tej kwestii żarty się skończyły i USA mają prawo do adekwatnej odpowiedzi w przypadku kolejnych ataków na kluczowe elementy infrastruktury teleinformatycznej ze strony Rosji.
Również w tym obszarze rywalizacja mocarstw przybiera znany z czasów zimnej wojny charakter. W odróżnieniu od rywalizacji zimnowojennej, współczesny wyścig w technologiach internetowych ma jednak charakter hybrydowy i jest realizowany przez ukrywające się armie hakerów. Putin zawsze będzie mógł się od nich odżegnać i twierdzić że „to nie Rosja”.

Spotkanie w Genewie pokazało, że współczesna rywalizacja Rosji z USA ma inny charakter, niż ta sprzed 1991r. Dziś jest asymetryczna. Rosja bowiem jest dużo słabsza i rozproszona, skupia się na interesach regionalnych, a nie globalnych.