Podcast: Szczerość pomaga radzić sobie z Covid-19. To też sposób na rosyjską walkę z demokracją

Jednym ze sposobów walki z pandemią jest otwarte informowanie. Przyznawanie się do błędów i pokazywanie problemów, które Paweł Reszka widział i opisywał. Nie wszystkie rządy na to stać, choć - zdaniem dziennikarza - to najlepsza metoda walki z teoriami spiskowymi, ale także z propagandą. Nie pierwszy raz Rosja używa wolności słowa w połączeniu z manipulacją, żeby atakować i osłabiać demokrację.

Poziom wiedzy i dyskusji na temat koronawirusa i pandemii nie jest zły, uważa Paweł Reszka, szef działu krajowego tygodnika Polityka i autor książek Mali bogowie i Stan krytyczny. Początkowo władze usiłowały ograniczać dostęp do informacji, a dziennikarze musieli stosować "metody partyzanckie", żeby dostawać się do szpitali i pisać reportaże, albo przynajmniej rzetelnie informować społeczeństwo. Reszka, z własnego doświadczenia, pokazuje, jak udawało się zadać kłam oficjalnej propagandzie.

Pomimo dostępu do danych i niezwykłego postępu wiedzy naukowej, nie tylko medycznej, nie brak teorii spiskowych i ludzi, którzy w nie wierzą. Skoro nadal są ludzie kwestionujący krzywiznę ziemi, dziennikarza nie dziwi, że znajdują się tacy, którzy kwestionują coś, czego nie mogą zobaczyć na własne oczy. Nawet, jeśli jest to dla nich śmiertelne niebezpieczne. Najlepszym przykładem reagowania jest tutaj własny przykład, by niektórych żadne argumenty i tak przekonać nie zdołają.

- Tak, w tym tygodniu widziałem już trzech takich - powiedział Reszka taksówkarzowi wiozącego go do szpitala w czasie, gdy dziennikarz zatrudnił się jako sanitariusz, żeby zbierać materiały do książki. Kierowca kwestionował pandemię i stąd pytanie do pasażera, czy widział kogoś, kto zmarł na Covid-19.

Włosi szybko zrozumieli, że rzetelne, szczere informowanie o sytuacji potrafi ratować życie. Zawsze jest szansa, że przekaz, zwłaszcza bolesny, czy wręcz brutalny, przebije się przez barierę negacji i przekona do zadbania o siebie i ludzi wokół. Co więcej, otwarta informacja ma także wymiar polityczny w sytuacji, gdy pandemia wykorzystywana jest jako narzędzie do dezinformacji.

Reszka podkreśla, że Rosjanie mają długą historię wykorzystywania wolności słowa przeciwko Zachodowi. Wykorzystują sytuację, w której kraje demokratyczne nie mogą po prostu zakazać dezinformacji, bo to godziłoby w jeden z fundamentów demokracji, którym jest wolność słowa. Nie jest więc przypadkiem, że tuby propagandowe Kremla wykorzystują pandemię, żeby w sposób zmanipulowany pokazywać, jak bardzo Zachód sobie nie radzi z problemami - nawet, gdy sytuacja w Rosji nie jest lepsza.

Rzetelne informowanie jest więc odpowiedzią zarówno na wykorzystywanie Covid-19 w celach propagandowych, jako narzędzie dezinformacji czy poprostu przez ludzi, którzy odrzucają fundamenty nauki. Jest to zadanie zarówno dla zawodowych dziennikarzy, jak i dla dziennikarzy obywatelskich wykorzystujących media społecznościowe. Świetnym przykładem byli i są tutaj lekarze dzielący się własnych, niekiedy bardzo trudnymi doświadczeniami.

Paweł Reszka - dziennikarz, publicystak, szef działu "Kraj" tygodnika Polityka, autor książek Mali bogowie i Stan krytyczny. Były korespondent w Rosji.

Podcast został sfinansowany z grantu przyznanego przez Departament Stanu USA. Opinie, stwierdzenia i wnioski zawarte w tym podcaście należą do jego autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska Departamentu Stanu USA.